Đi Và Viết
Ăn là nhớ, nghe là thương – Ký ức ẩm thực miền Tây trong ca dao tục ngữ
Tuổi thơ tôi và ký ức miền Tây
Tôi sinh ra giữa miền Tây sông nước – nơi mùa lũ trắng đồng, nơi hạt lúa nuôi sống bao thế hệ. Tuổi thơ tôi tuy không dư dả vật chất nhưng lại đầy ắp tiếng cười, những bữa cơm chan chứa yêu thương.
Mỗi món ăn quê nhà đều gắn liền với câu ca dao, tục ngữ. Những câu hát tưởng chừng đơn sơ, nhưng chính là lời nhắc nhớ: ẩm thực miền Tây không chỉ là ăn uống, mà còn là ký ức, là văn hóa, là tình người.
Cá linh – bông điên điển: Linh hồn mùa nước nổi
“Tháng bảy nước nhảy khỏi bờ
Cá linh theo nước, rợp bờ bông điên điển.”
Đó là khi mùa nước nổi về. Cá linh non theo dòng nước ùa về đồng ruộng, còn bông điên điển vàng rực cả triền bờ. Má tôi thường nấu nồi canh chua cá linh bông điên điển: vị chua thanh, ngọt béo, xen chút bùi bùi. Một món ăn dân dã mà ai từng thử sẽ nhớ mãi.
Hạt gạo trắng – tấm lòng quê hương
“Cơm tẻ là mẹ ruột.”
Câu ca dao nhắc nhở tôi về sự quý giá của hạt gạo miền Tây. Từ cơm trắng dẻo thơm đến bánh tét, bánh ít, bánh da lợn… tất cả đều từ lúa gạo mà nên.
Ẩm thực từ gạo không chỉ nuôi sống con người, mà còn nuôi dưỡng tình thân, là “linh hồn” của mỗi mái nhà miệt vườn.
Cá rô đồng – hương vị tuổi thơ
“Cá rô đồng nướng trui ăn với cơm nguội
Anh thương em rồi chẳng sợ tiếng cười chê.”
Cá rô đồng, cá lóc, cá kèo… chỉ cần nướng trui trên bếp rơm thôi cũng đủ ngon ngọt, dân dã. Tôi còn nhớ như in hương thơm ấy, vừa giản dị vừa đậm đà tình quê.
Dừa Bến Tre – ngọt ngào xứ dừa
“Ai về xứ dừa Đồng Khởi
Ngọt bùi dừa sáp, dừa xiêm.”
Bến Tre – vùng đất của dừa, nơi từng giọt nước dừa xiêm mát lạnh, từng miếng kẹo dừa béo thơm đều trở thành đặc sản miền Tây. Dừa không chỉ là cây trồng kinh tế, mà còn là biểu tượng văn hóa đi vào ca dao, tục ngữ.
Bánh dân gian miền Tây – tình nghĩa trao gửi
“Bánh ít trao đi, kẹo kéo trao lại.”
Những chiếc bánh dân gian miền Tây – từ bánh tét lá cẩm, bánh bò, bánh ít đến bánh da lợn nhiều tầng – đều được làm từ nếp, nước cốt dừa, đường thốt nốt. Bánh không chỉ để ăn, mà còn để trao gửi tình nghĩa, gắn kết con người.
Món ngon Nam Kỳ Lục Tỉnh trong ca dao
-
Cá trê rau đắng: “Rau đắng nấu với cá trê / Ai đến lục tỉnh thì mê không về.”
-
Bông bí, dưa hườn: “Mẹ mong gả thiếp về vườn / Ăn bông bí luộc, dưa hườn nấu canh.”
-
Cá kho bông súng: “Muốn ăn bông súng cá kho / Thì vô Đồng Tháp ăn cho đã thèm.”
-
Cháo le le, chè hạt sen: tượng trưng cho tình thương vợ dành cho chồng.
-
Ốc, rau má, xoài xanh: gợi nhớ tuổi thơ rong chơi, hồn nhiên, hóm hỉnh.
Mỗi món ăn không chỉ lấp đầy chiếc bụng, mà còn lấp đầy cả nỗi nhớ quê trong tim mỗi người con xa xứ.
Lời kết: Ăn là nhớ, nghe là thương
Ẩm thực miền Tây không đơn thuần là món ngon. Đó là câu chuyện văn hóa, là tình thân, là hồn quê.
Nếu có dịp, bạn hãy thử một lần về miền Tây. Ngồi bên nồi canh cá linh bông điên điển, nhâm nhi cá rô nướng trui, thưởng thức kẹo dừa Bến Tre hay chén chè hạt sen ngọt lành… Bạn sẽ thấy ca dao không chỉ là lời hát, mà hóa thành hương vị, thành tình người.
Và khi ấy, bạn sẽ hiểu vì sao người ta vẫn nói: “Ăn là nhớ, nghe là thương.”
