Đi Và Viết
Miền Tây trong ký ức bánh dân gian mai một
Giữ lại một chiếc bánh, là giữ lại cả linh hồn miền sông nước
Hương vị tuổi thơ bên dòng sông Hậu
Hương vị tuổi thơ trôi theo dòng nước, còn đọng lại trong từng chiếc bánh quê
Tôi sinh ra ở một làng quê nhỏ bên dòng sông Hậu. Ngày ấy, tuổi thơ của tôi gắn liền với những buổi chợ quê, nơi tiếng rao í ới vang khắp con đường đất đỏ, và trên chiếc mẹt tre lúc nào cũng đầy ắp những món bánh dân dã.
Tôi nhớ như in bánh ít lá gai đen óng, dẻo thơm mà mẹ thường mua về trong dịp cưới hỏi.
Nhớ bánh bò thốt nốt vàng ươm, mềm xốp, khi xé ra còn phảng phất hương ngọt ngào của vùng Thất Sơn.
Có khi tôi lén dành dụm tiền ăn sáng để thưởng thức một chiếc bánh cống giòn rụm, nhân tôm thịt đậm đà – món quà quê giờ tìm lại khó quá.
Những ngày Tết, mâm cỗ nhà ngoại luôn rực rỡ sắc tím của bánh tét lá cẩm, tầng tầng lớp lớp bánh da lợn xanh vàng như nắng xen lẫn mưa, cùng bánh lá mít giản dị mà thơm hồn quê.
Và chẳng thể thiếu dĩa bánh chuối hấp nước cốt dừa – dân dã thôi nhưng đậm đà đến mức ai nếm rồi cũng nhớ.
Khi món ngon dần vắng bóng
Ẩn sau mỗi chiếc bánh là câu chuyện về ký ức, về bàn tay, về ngọn lửa bếp quê
Thế nhưng, theo nhịp sống hối hả, những món bánh ấy thưa dần. Người trẻ mải miết với phố thị, ít ai còn biết cách gói bánh, canh bếp. Người già yếu dần, nghề truyền thống cũng lụi tàn theo.
Cửa hàng thức ăn nhanh mọc lên san sát, còn những chiếc bánh quê thì chỉ lác đác trong dịp Tết hay ở một vài phiên chợ nhỏ. Và thế là, cùng với từng lớp bánh biến mất, một phần ký ức của làng quê cũng mờ dần theo.
Gặp lại hoa bần trên mẹt bánh xưa
Những bông hoa ký ức nở trong hương dừa, vị nếp và sắc tím lá cẩm
Một lần về quê, tôi bất ngờ bắt gặp cụ bà bày bán món bánh mà từ lâu chỉ còn nghe kể: bánh họng xôi – bánh bông bần. Những chiếc bánh nhỏ xinh, rực rỡ như hoa bần bung nở trên mặt nước, khiến tôi bồi hồi.
Cụ bà chậm rãi nói:
“Bánh này giờ hiếm lắm, làm cực công, ít ai học nữa… Giờ chỉ còn mấy người già tụi tui gắng giữ nghề thôi con ạ.”
Nghe vậy, tôi chợt nghẹn lòng. Bởi từng cánh bánh ấy không chỉ cần đôi tay khéo léo để vuốt nắn từ bột mì, bột năng, nước cốt dừa… mà còn đòi hỏi sự kiên nhẫn khi nướng. Canh không chuẩn lửa, cánh hoa sẽ không nở, nhân bên trong sẽ khô cứng.
Đó không chỉ là làm bánh – đó là nghệ thuật, là tinh hoa, là cả một đời trải nghiệm.
Cầm chiếc bánh họng xôi trên tay, tôi vừa thấy vui vừa thấy buồn. Vui vì hồn quê vẫn còn le lói đâu đó giữa dòng đời. Buồn vì biết rằng, có thể thế hệ sau sẽ chẳng còn được thấy, chứ đừng nói là nếm thử.
Giữ lại một chiếc bánh, giữ lại cả một miền quê
Khám phá miền Tây qua những món bánh đang dần biến mất trong nhịp sống hiện đại
Những chiếc bánh dân gian – từ giản dị đến tinh xảo – đâu chỉ để lấp đầy cái bụng. Chúng chính là ký ức tuổi thơ, là tình thương của mẹ, là hơi ấm của bếp lửa quê, là linh hồn của miền sông nước.
Có lẽ, một ngày nào đó, những chiếc bánh dân gian miền Tây sẽ chỉ còn trong sách vở và trong lời kể. Nhưng nếu hôm nay, ta chịu khó mua một chiếc bánh quê thay cho một món ăn nhanh, chịu ngồi bên mẹ, bên bà để học cách gói một đòn bánh, hoặc chỉ đơn giản là kể cho con cháu nghe về những món bánh xưa, thì hy vọng ấy vẫn còn.
Giữ lại một chiếc bánh, tức là giữ lại tuổi thơ, giữ lại hồn quê, giữ lại cả tình người miền Tây.
Tôi biết ơn những nghệ nhân vẫn ngày ngày đỏ lửa, nhào bột, kiên nhẫn nặn từng cánh bánh cho chiếc bánh họng xôi, hay gói khéo léo từng đòn bánh tét lá cẩm. Họ không chỉ giữ nghề – họ đang giữ hộ chúng ta cả một miền ký ức. Và tôi tin rằng, nếu chúng ta cùng nhau trân trọng, thì những chiếc bánh dân gian miền Tây sẽ không bao giờ biến mất.
Mỗi lần ta chọn một chiếc bánh quê, là thêm một lần ta giữ lại hồn miền Tây