Đi Và Viết
Mắm Cua Gạch Cà Mau – Hương Vị Dân Dã Đang Dần Thất Truyền
Giới thiệu về mắm cua gạch Cà Mau
Trong vô số đặc sản miền Tây, mắm cua gạch Cà Mau từng là niềm tự hào của người dân đất Mũi. Không chỉ là món ăn đậm chất dân gian, hũ mắm còn gói trọn ký ức về những ngày cua nhiều đến mức “đầy vuông, đầy rừng”, nơi mỗi gia đình đều biết cách giữ cua để ăn dần hoặc biếu tặng.
Thế nhưng, khi nhịp sống thay đổi, món mắm này dần thưa vắng, để lại trong lòng người Cà Mau nỗi tiếc nuối khó gọi thành tên.
Hũ mắm – câu chuyện về đất và người Cà Mau
Cua – biểu tượng của miền đất cực Nam
Ở Cà Mau, con cua không chỉ là nguồn thu nhập mà còn là biểu tượng văn hóa. Giữa vô số món được chế biến từ cua, mắm cua gạch là món khiến nhiều người xa quê nhớ nhất.
Hũ mắm nhỏ, nhưng chứa đựng cả một câu chuyện về sự chắt chiu, sáng tạo và cách người dân lưu giữ hương vị quê nhà qua năm tháng.
Ông Trần Hoàng Chen – người giữ hồn món mắm
Người dành nhiều tâm huyết nhất cho món mắm đặc biệt này chính là ông Trần Hoàng Chen, nguyên Bí thư Huyện ủy Ngọc Hiển (cũ).
Ông kể rằng ngày trước cua nhiều đến mức “bắt không xuể”. Để cua không bị hư, ông thử nghiệm nhiều cách muối, làm đi làm lại cho đến khi tạo ra được món mắm vừa giữ được gạch, vừa giữ được thịt – và hương vị ấy theo ông suốt cả đời.
Bí quyết tạo nên hũ mắm cua gạch thơm nồng
Chọn cua – bước quan trọng nhất
Để làm mắm cua gạch Cà Mau, cua phải:
-
Đầy gạch
-
Chắc thịt
-
Sạch bùn, sạch cát
Chỉ một con cua “không ăn muối” cũng có thể làm hỏng cả mẻ mắm, vì thế khâu chọn nguyên liệu được xem là trái tim của nghề.
Quy trình muối cua công phu
Người dân địa phương thường dùng hai cách muối cua:
1. Ngâm cua trong hỗn hợp nước muối pha sẵn
Cua được ngâm 8–9 tiếng trong hỗn hợp gồm:
-
Nước muối
-
Đường mật
-
Nước mắm
-
Tỏi, bột ngọt
Sau đó vớt cua ra, nấu lại nước muối rồi mới ủ tiếp.
2. Thả cua sống vào nước muối đã nấu sôi để nguội
Cách này giúp cua “hấp thụ” gia vị, thịt thấm sâu và béo hơn. Sau 5–6 ngày là có thể dùng được.
Những bí quyết vàng
-
Dùng đường chảy để tăng độ ngọt hậu
-
Chọn nước mắm ngon để tạo mùi thơm đặc trưng
-
Phải dùng nước giếng khoan, tuyệt đối không dùng nước mưa
-
Kiểm tra từng con cua mỗi ngày
Cách ăn mắm cua gạch chuẩn vị miền Tây
Trước khi ăn, cua sẽ được trụng nhanh qua nước sôi để giảm độ mặn. Sau đó tách ra, vắt chanh, trộn tỏi, ớt và đường cát.
Thành phẩm mang vị:
-
Béo ngậy từ gạch
-
Mặn mà của muối
-
Thơm nồng đặc trưng khó lẫn
Khi ăn cùng rau thơm, húng lủi, chuối chát hoặc khế, hương vị hòa quyện tạo nên cảm giác rất “miền Tây”. Người sành ăn còn đánh thêm lòng đỏ trứng gà và nước cam để tăng độ béo.
Tại sao món mắm cua gạch đang dần biến mất?
Ngày nay, cua Cà Mau đã thành đặc sản xuất khẩu, có giá trị kinh tế cao. Người ta chuộng món tươi chế biến nhanh, ít ai còn kiên nhẫn muối cua như xưa.
Những người giữ nghề cũng đã già đi, trong khi lớp trẻ ít ai còn đủ thời gian và công phu để nối tiếp.
Kết quả là món mắm từng nuôi sống bao thế hệ nay chỉ còn trong ký ức.
Có cần khôi phục món mắm cua gạch Cà Mau?
Mắm cua gạch không chỉ là món ăn. Nó là một phần di sản ẩm thực, là câu chuyện về sự giản dị và tinh tế của người dân vùng đất cực Nam.
Việc phục hồi món mắm này không chỉ để giữ lại một hương vị xưa cũ, mà còn để gìn giữ linh hồn của cả một vùng quê.
Kết luận
Mắm cua gạch Cà Mau là thứ hương vị dân dã, mộc mạc nhưng chứa đựng dấu ấn của cả một nền văn hóa. Dù đang dần thất truyền, món ăn này vẫn sống mãi trong ký ức của biết bao người Cà Mau xa xứ.
Hy vọng một ngày không xa, hũ mắm ấy sẽ quay trở lại bữa cơm gia đình – như một cách nhắc nhớ về quê nhà.